Παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών στον τομέα της επανόρθωσης εκφυλιστικών παθήσεων του ανθρώπινου σκελετού, η οστεοαρθρίτιδα συνεχίζει να αποτελεί μια νόσο με πολύ μεγάλη συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό, κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες. Η οστεοαρθρίτιδα έιναι ο πιο συχνός τύπος αρθρίτιδας και προσβάλει τις αρθρώσεις παραβλάπτοντας τη λειτουργικότητα του αρθρικού χόνδρου. Ο χόνδρος αυτός αποτελεί έναν ελαστικό ιστό που καλύπτει τα άκρα των οστών στην άρθρωση, επιτρέποντας την ομαλή κινητικότητα του ενός οστού σε σχέση με το άλλο και απορροφώντας ένα μεγάλο μέρος των κραδασμών που δημιουργούνται από τις κινήσεις της άρθρωσης. Αλλοίωση του αρθρικού χόνδρου συνεπάγεται έντονη τριβή μεταξύ των αρθρικών επιφανειών και προκαλεί πόνο στην άρθρωση, φλεγμονή και μείωση της κινητικότητάς της και μπορεί να καταλήξει σε οριστική απώλεια της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής της άρθρωσης.
Η οστεοαρθρίτιδα αποτελεί την συχνότερη αιτία πρόκλησης φυσικής αναπηρίας μεταξύ των ενηλίκων.
Προσβάλλει κατά κύριο λόγο τις άρθρώσεις του ισχίου και του γόνατος. Είναι νόσος που εμφανίζεται σε μεγάλη ηλικία, αφού πάνω από το 50% του πληθυσμού άνω των 65 ετών πάσχει από οστεοαρθρίτιδα. Πριν την ηλικία των 45 ετών, η νόσος είναι συχνότερη στούς άνδρες, ενώ μετά την ηλικία αυτή εμφανίζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στον γυναικείο πληθυσμό. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από έναν συνδυασμό παραγόντων που παριλαμβάνουν το υπερβολικό βάρος, τη μεγάλη ηλικία, τους τραυματισμούς των αρθρώσεων, και την καταπόνησή τους από καθημερινές ασχολίες ή αθλητικές δραστηριότητες. Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια πολύ σοβαρή νόσος που, πέραν της αναπηρίας που προκαλεί στον ασθενή, έχει αρνητικές επιπτώσεις στον οικονομικό τομέα (υψηλό κόστος θεραπείας, απώλεια πολλών ωρών εργασίας) καθώς και στον ψυχολογικό τομέα (πρόκληση άγχους και κατάθλιψης στον ασθενή).
Αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη χάραξης μιας κατάλληλης στρατηγικής αντιμετώπισης της νόσου, η οποία πρέπει να κινείται πάνω στους εξής άξονες:
• Διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους με κατάλληλη διατροφή και αλλαγή του τρόπου ζωής του ασθενούς.
• Συστηματική άσκηση των αρθρώσεων σε εναλλαγή με περιόδους ανάπαυλας. Ο ασθενής πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει τα προειδοποιητικά σήματα του σώματος και να ξέρει πότε πρέπει να σταματήσει ή να μειώσει τον ρυθμό εξάσκησης.
• Αντιμετώπιση του πόνου με φαρμακευτική θεραπεία (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ή ενέσεις κορτιζόνης.
Όσον αφορά τον πρώτο άξονα, επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι η παχυσαρκία αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας. Το περιττό σωματικό βάρος προσθέτει επιπλέον φορτίο στις αρθρώσεις που σηκώνουν το βάρος του σώματος. Για τους ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, η απώλεια βάρους φαίνεται να βελτιώνει την κατάσταση όλων των αρθρώσεων.
Συνεπώς, μια καλά ισορροπημένη διατροφή, η οποία εξασφαλίζει το επιθυμητό σωματικό βάρος, αποτελεί ένα σημαντικό ‘’όπλο’’ για την αντιμετώπιση αυτής της νόσου. Οι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα χρειάζεται να καταναλώνουν επαρκείς ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D. Έχει βρεθεί ότι μειωμένες προσλήψεις ασβεστίου και βιταμίνης D σχετίζονται με εξέλιξη της νόσου.
Συνεπώς, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το αυγό και τα λιπαρά ψάρια είναι απαραίτητα διατροφικά στοιχεία στη δίαιτα ασθενών με οστεοαρθρίτιδα, καθώς αποτελούν πλούσιες πηγές ασβεστίου και βιταμίνης D. Έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι η υψηλή πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών, κυρίως της βιταμίνης C, μειώνει το ρυθμό εξέλιξης της νόσου. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C είναι τα πορτοκάλια, το ακτινίδιο, η τομάτα, η πατάτα, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά κ.α. Αντιθέτως, οι βιταμίνες C και Ε και το β-καροτένιο δεν αποτρέπουν την έναρξη της νόσου.
Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη βιταμίνης Β6 ίσως είναι υπεύθυνη για την έναρξη της οστεοαρθρίτιδας. Σύγχρονες μελέτες προτείνουν ότι οι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα πρέπει να αυξήσουν την κατανάλωση ω3 λιπαρών οξέων, καθώς αυτά έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Πλούσιες πηγές ω3 λιπαρών οξέων είναι τα ψάρια και τα ιχθυέλαια.
Συμπερασματικά, με τη βοήθεια κατάλληλης διατροφικής φροντίδας εκτός της ιατρικής, η οποία περιλαμβάνει εξασφάλιση του φυσιολογικού σωματικού βάρους και επαρκή πρόσληψη ασβεστίου, βιταμίνης D, βιταμίνης C και ω3 λιπαρών οξέων, μπορεί να αναχαιτιστεί σημαντικά ο μηχανισμός εκφύλισης της άρθρωσης και συνεπώς η εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας, κάτι που θα προσφέρει στον ασθενή καλύτερη ποιότητα ζωής και αποδοτική προσφορά στο κοινωνικό σύνολο.
Γράφει ο/η Κάζης Αβραάμ, Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.
