ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΑΣ ΟΔΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

 photo © Copyright Gerald England and licensed for reuse under this Creative Commons Licence

Είναι πολλά τα χρόνια που κινούμαι με αναπηρικό αμαξίδιο στα πεζοδρόμια – όταν αυτά είναι προσβάσιμα, μα πολύ περισσότερο στους δρόμους της Αθήνας. 

 Αν και ήμουνα οδηγός πολύ περισσότερα χρόνια, αρκετές φορές είχα απορία αν κάτι που έκανα, ως χρήστρια αμαξιδίου, λόγω έλλειψης άλλης  προσβάσιμης επιλογής,  ήταν σωστό και νόμιμο.

Πρόσφατα όμως οδηγώντας το αυτοκίνητό μου, είδα έναν άνθρωπο με αναπηρία, που χρησιμοποιώντας το ηλεκτροκίνητο αμαξίδιό του, κινιόταν στη μέση του δρόμου, ενώ συμπτωματικά υπήρχε ποδηλατόδρομος στην άκρη του δρόμου και είχε δημιουργήσει κυκλοφοριακή συμφόρηση .

Τότε αποφάσισα να το «ψάξω» λίγο και να ξαναδιαβάσω τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ), που με τα χρόνια, που περάσαν από όταν το είχα πρωτοδιαβάσει, είχε αρκετές αλλαγές. Έτσι προέκυψε και το άρθρο αυτό,  όπου προσπαθώ να συγκεντρώσω όσα αναφέρονται στον ΚΟΚ και έχουν σχέση με τους ανθρώπους με αναπηρίες (ΑμεΑ).

 

Όπως θα διαβάσετε παρακάτω, στους ορισμούς, οι ΑμεΑ, ακόμη και όσοι κινούνται με αναπηρικό αμαξίδιο θεωρούνται  ΠΕΖΟΙ.  Στην αρχή είχα  μια αμφιβολία για το αν τα αναπηρικά σκούτερ (π.χ) εντάσσονται στους πεζούς ή στα μοτοποδήλατα, γιατί αν και κινούνται και σε οδούς, θα μπορούσαν να θεωρηθούν μοτοποδήλατα (σύμφωνα με τον ορισμό αυτών). Όμως στη συνέχεια, διαβάζοντας τον ορισμό του οδικού οχήματος είδα ότι ο ΚΟΚ εξαιρεί  ξεκάθαρα τα μέσα – οχήματα που μεταφέρουν ΑμεΑ, οπότε συμπεραίνω ότι είναι πεζοί ακόμη και αυτοί που κινούνται με ηλεκτροκίνητα αμαξίδια, σκούτερ, κλπ!

Ως πεζοί λοιπόν, μας αφορούν όλα όσα αναφέρονται στον ΚΟΚ για τους πεζούς. Επειδή όμως είναι πάρα πολλά, δεν θα τα αναφέρω εδώ και θα σας επισυνάψω τον ΚΟΚ για να τα διαβάσετε λεπτομερώς. Εδώ θα συγκεντρώσω μόνο τις ιδιαίτερες αναφορές στους ανθρώπους με μειωμένη κινητικότητα  ΑμεΑ.

Έχουμε λοιπόν στο Άρθρο 2 στους Ορισμούς, στην παρ. 1, στον ορισμό του Οδικού οχήματος , να εξαιρούνται τα  μεταφορικά μέσα που κινούνται στις οδούς και χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά βρεφών και ανθρώπων με μειωμένη κινητικότητα , λοιπών ΑμεΑ.

Στην παράγραφο 2,  αναφέρει ότι θεωρούνται ως πεζοί  και τα πρόσωπα που σπρώχνουν ή σύρουν: α) βρεφικά οχήματα, β) καθίσματα ασθενών ή ανθρώπων με μειωμένη κινητικότητας (ΑμεΑ), γ) οποιοδήποτε μικρό όχημα χωρίς κινητήρα ή δίκυκλο ή τρίκυκλο όχημα με κινητήρα, ο οποίος δεν είναι σε λειτουργία, δ) ποδήλατο. Καθώς επίσης τα πρόσωπα που κινούνται σε τροχήλατα καθίσματα με ταχύτητα πεζού ή με τροχοπέδιλα (πατίνια).

Εδώ θέλω να επισημάνω ότι στο ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο ο κινητήρας του είναι σε λειτουργία, αλλά θεωρητικά έχει  ταχύτητα πεζού και όπως είδαμε παραπάνω δεν θεωρείται οδικό όχημα.

Στο άρθρο 4 στη «Σήμανση οδών με πινακίδες» έχει ως σχετικές με ΑμεΑ τις παρακάτω πινακίδες :

Στην παρ. 3 τις Ρυθμιστικές της κυκλοφορίας πινακίδες , που  τοποθετούνται για να πληροφορούν αυτούς που χρησιμοποιούν τις οδούς για τις ειδικές υποχρεώσεις, περιορισμούς ή απαγορεύσεις, προς τις οποίες πρέπει αυτοί να συμμορφώνονται, δηλαδή  τις :

P-71 Χώρος στάθμευσης αποκλειστικά για οχήματα Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ), ύστερα από ειδική άδεια.

P-72 Χώρος στάθμευσης αποκλειστικά για συγκεκριμένο όχημα Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ), ύστερα από ειδική άδεια και με αριθμό κυκλοφορίας .

Την Ρ-72 χρησιμοποιούμε και στην θέση στάθμευσης κοντά στο σπίτι μας , αφού πάρουμε άδεια από το Δήμο μας.

Στην παρ. 4, τις πληροφοριακές πινακίδες, που τοποθετούνται για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις οδούς, για τη διευκόλυνση των χρηστών των οδών (κατευθύνσεις, αρίθμηση, χιλιομέτρηση, τοπωνυμίες, εγκαταστάσεις κ.λπ.). Σε αυτές έχουμε τις :

Π-60, που σημαίνει «Άτομα με Αναπηρίες (ΑμεΑ)» και την

Π-71, που σημαίνει « Εγκαταστάσεις υγιεινής για Άτομα με Αναπηρίες (ΑμεΑ)».

Ακόμη στην παρ. 5, στις  πρόσθετες πινακίδες, που τοποθετούνται σε συνδυασμό πάντοτε με άλλες (κύριες) πινακίδες σήμανσης για να δηλώνουν απόσταση, μήκος, κλπ διευκρινιστικά στοιχεία ισχύος των κυρίων πινακίδων, έχουμε :

Την Πρ-4δ, που δηλώνει ότι « Επιτρέπεται μόνο για οχήματα Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ)» ύστερα από ειδική άδεια και την Πρ-4ε, που δηλώνει ότι «Εξαιρούνται μόνο οχήματα Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ)», ύστερα από ειδική άδεια.

Στην παράγραφο αυτή  ο ΚΟΚ λέει ότι «Ως αναπηρικά οχήματα  νοούνται αυτά των Ανθρώπων με Αναπηρίες (ΑμεΑ), τα οποία φέρουν στο άνω δεξιό μέρος του πίσω κρυστάλλου το ειδικό σήμα, το οποίο χορηγείται από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας». Αυτό όμως γινόταν παλιά και  έχουν γίνει κάποιες αλλαγές. Τα τελευταία χρόνια παίρνουμε την «μπλε κάρτα» στάθμευσης ΑμεΑ, από το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, την οποία τοποθετούμε μέσα από το παρμπρίζ , μπροστά, για να δηλώσουμε ότι το αυτοκίνητο είναι αναπηρικό.

 

Στο άρθρο 7α, που περιγράφεται η  «Ειδική σήμανση, σηματοδότηση και διαμόρφωση των χώρων κυκλοφορίας για Άτομα με Αναπηρίες (ΑμεΑ)», ορίζει την εγκατάσταση ειδικών μέσων σήμανσης και σηματοδότησης και τη δημιουργία ειδικής διαμόρφωσης των χώρων κυκλοφορίας για τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας Ανθρώπων με Αναπηρίες (ΑμεΑ).

Τα ειδικά αυτά μέτρα περιλαμβάνουν ιδίως συσκευές εκπομπής ηχητικών σημάτων, δημιουργία ανάγλυφων σημείων επί των χώρων δημόσιας κυκλοφορίας και κάθε άλλο κατάλληλο μέσο, σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Δυστυχώς όμως στη χώρα μας σπάνια βλέπουμε την εφαρμογή των παραπάνω.

 

Στο κεφάλαιο Γ΄ με τους κανόνες οδικής συμπεριφοράς, στην παράγραφο 1 του άρθρoυ 12 με τις γενικές διατάξεις, λέει ότι «οι οδηγοί υποχρεούνται να οδηγούν με σύνεση και με διαρκώς τεταμένη την προσοχή, να επιδεικνύουν ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά, στους υπερήλικες, στους Ανθρώπους με Αναπηρίες (ΑμεΑ) και γενικώς στα πρόσωπα που χρειάζονται βοήθεια και να μην προκαλούν γενικά με τη συμπεριφορά τους τρόμο, ανησυχία ή παρενόχληση στους λοιπούς χρήστες των οδών, στους παρόδιους ή στους κατoικoύντες πλησίον αυτών». Διοικητικό πρόστιμο στους παραβάτες διακοσίων (200,00) ευρώ

Ακόμη στο άρθρο 34 «Στάση και στάθμευση», στην παράγραφο 2 και συγκεκριμένα στο 2ιστ, αναφέρει ότι απαγορεύεται η στάση και η στάθμευση σε θέση όπου βρίσκεται κεκλιμένο επίπεδο (ράμπα) διάβασης Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ) και (2 ιζ) σε ειδικούς χώρους στάθμευσης οχημάτων Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ). Ακόμη απαγορεύεται η στάση και η στάθμευση (2ιη) σε χώρους στάθμευσης αποκλειστικά για συγκεκριμένο όχημα Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ).

Διοικητικό πρόστιμο στους παραβάτες εκατόν πενήντα (150,00) ευρώ.Μετά από 3 ώρες θεωρείται νέα παράβαση και  μετά από 6 ώρες απομακρύνεται το όχημα, εκτός εάν παρεμποδίζεται η κυκλοφορία που απομακρύνεται αμέσως. Τα πρόστιμα μειώνονται στο ήμισυ για μοτοσικλέτες και μοτοποδήλατα

Στο άρθρο 35 του ΚΟΚ περιγράφει τους «Κανόνες χρήσης φώτων εντοπισμού θέσης» και ενώ στην παράγραφο 9 υποχρεώνει τις ομάδες πεζών που κινούνται επί του οδοστρώματος, βράδυ, σε πομπή, να έχουν προς την πλευρά που διεξάγεται η κυκλοφορία, αντανακλαστικό στοιχείο ή ένα τουλάχιστον φως (λευκό ή κίτρινο) μπροστά και ένα κόκκινο ή κίτρινο πίσω, όταν η περιοχή δεν είναι φωτισμένη, έρχεται με την παράγραφο 10 να εξαιρέσει τους  ΑμεΑ με αμαξίδιο, με μόνη τους υποχρέωση όταν κυκλοφορούν νύκτα εκτός κατοικημένης περιοχής να φέρουν αντανακλαστικά στοιχεία χρώματος λευκού ή κίτρινου. Διοικητικό πρόστιμο ογδόντα (80,00) ευρώ.

Στο άρθρο 37, που αφορά τις «Ηχητικές και φωτεινές προειδοποιήσεις», στην παράγραφο 1, αναφέρει ότι η  χρήση ηχητικών οργάνων προειδοποίησης επιτρέπεται  (γ) όταν μεταφέρονται στο όχημα άτομα που κινδυνεύουν ή έχουν άμεση ανάγκη ιατρικής βοήθειας.

Ακόμη στην παράγραφο 4, αναγράφεται ότι ο οδηγός σχολικού λεωφορείου ή οχήματος μεταφοράς Ανθρώπων με Αναπηρίες (ΑμεΑ) οφείλει να έχει αναμμένο το σύστημα φωτεινού συναγερμού, όσο χρόνο διαρκεί η επιβίβαση ή αποβίβαση.

Εδώ αναρωτιέμαι αν επιβάλλει να έχουμε αναμμένα τα αλάρμ του αναπηρικού αυτοκινήτου μας σε όλη τη διάρκεια επιβίβασής – αποβίβασής μας. Αν ναι, σκέφτομαι πως γίνεται να  τα ανοίξω πριν μπω ή να τα κλείσω όταν βγω, αν είμαι οδηγός;  Όχι τίποτα άλλο αλλά έχει διοικητικό πρόστιμο για τους παραβάτες είκοσι (20,00) ευρώ!

Στο Άρθρo 38, που αναφέρει τους «Κανόνες κυκλοφορίας πεζών», στην παρ. 1, λέει ότι κατ’ εξαίρεση, μπορούν να χρησιμοποιούν το οδόστρωμα, αφού λάβουν τις αναγκαίες προφυλάξεις (γ) οι άνθρωποι με αναπηρίες (ΑμεΑ) που κινούνται με αναπηρικά αμαξίδια.

Στην παρ. 3, λέει ότι οι πεζοί, όταν χρησιμοποιούν τo οδόστρωμα έχουν την υποχρέωση να κινούνται αντίθετα με την κατεύθυνση της κυκλοφορίας και όσο το δυνατόν πιο κοντά στην άκρη του οδοστρώματος, εκτός αν κατ’ αυτόν τον τρόπο κινδυνεύουν  ή δεν το επιτρέπουν ειδικές περιστάσεις. Εξαιρούνται , οι άνθρωποι με αναπηρίες (ΑμεΑ), που κινούνται με αναπηρικά καθίσματα, που υποχρεούνται να βαδίζουν πλησίον του δεξιού άκρου του οδοστρώματος.  Οι πεζοί που βαδίζουν στο οδόστρωμα, αν δεν σχηματίζουν πομπή, υποχρεούνται να βαδίζουν σε απλό στοίχο, όταν  για ασφάλεια της κυκλοφορίας, εξαιτίας των συνθηκών ορατότητας, της πυκνότητας ή άλλων λόγων. Ομάδες πεζών που κινούνται στην οδό έχουν υποχρέωση  να αφήνουν ελεύθερη στα δεξιά της οδού τόση επιφάνεια του οδοστρώματος, ώστε να είναι δυνατή η διέλευση ενός οχήματος.

 

Ακόμη στην παρ. 4, λέει ότι οι πεζοί προκειμένου να διασχίσουν το οδόστρωμα, υποχρεούνται:

α) Αν υπάρχουν στο οδόστρωμα διαβάσεις πεζών, να τις χρησιμοποιούν.

β) Αν στη διάβαση πεζών την οποία πρόκειται να χρησιμοποιήσουν, υπάρχουν φωτεινοί σηματοδότες πεζών, να συμμορφώνονται στα σήματά τους.

γ) Αν στη διάβαση δεν υπάρχουν φωτεινοί σηματοδότες πεζών, αλλά η κυκλοφορία ρυθμίζεται με φωτεινούς σηματοδότες οχημάτων ή από τροχονόμους και δίνεται σήμα για να προχωρήσουν τα οχήματα, να μην κατέρχονται στο οδόστρωμα.

δ) Σε διαβάσεις που η κυκλοφορία τόσο των πεζών όσο και των οχημάτων δεν ρυθμίζεται με φωτεινούς σηματοδότες, να μην κατεβαίνουν στο οδόστρωμα πριν λάβουν υπόψη τους την απόσταση και την ταχύτητα των οχημάτων τα οποία πλησιάζουν

ε) Αν δεν υπάρχουν στο οδόστρωμα διαβάσεις πεζών, να μην κατεβαίνουν σ’ αυτό, αν δεν βεβαιωθούν ότι δεν θα παρεμποδίσουν την κυκλοφορία των οχημάτων, στη συνέχεια δε να διασχίζουν το οδόστρωμα κάθετα προς τον άξονα του.

στ) Σε ισόπεδους οδικούς κόμβους, στους οποίους η κυκλοφορία ρυθμίζεται με φωτεινούς σηματοδότες οχημάτων ή τροχονόμους, να διασχίζουν το οδόστρωμα βαδίζοντας παράλληλα με τα κινούμενα οχήματα.

ζ) Nα διασχίζουν το οδόστρωμα κάθετα χωρίς να βραδυπορούν ή να σταματούν σε αυτό αδικαιολόγητα. .

Αυτός που παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου αυτού, τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο σαράντα (40,00) ευρώ.

Τώρα βέβαια σκέφτομαι, πώς να μην κατέβει κάποιος στο οδόστρωμα, όταν λόγω έλλειψης προσβάσιμων πεζοδρομίων είναι μόνιμα στο οδόστρωμα;  Οπότε (βάση της κοινής λογικής) επιβάλλονται κυρίως  ο έλεγχος, η προσοχή καθώς και η προσπάθεια να μην παρεμποδίζουμε την κυκλοφορία.

Στο άρθρο 39 «Συμπεριφορά των οδηγών προς τους πεζούς», στην παράγραφο 1, λέει ότι όλοι οι οδηγοί πρέπει να αποφεύγουν να συμπεριφέρονται με τρόπο που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους πεζούς και μέσα στα άλλα υποχρεούνται:

α) να σταματούν πριν από τη διάβαση πεζών, όταν απαγορεύεται σε αυτούς με σήμα να προχωρήσουν ή όταν τυφλοί χρησιμοποιούν και επιδεικνύουν το λευκό μπαστούνι  τους, για να δείξουν ότι πρόκειται να διασχίσουν την οδό ή όταν άνθρωποι με Αναπηρίες (ΑμεΑ) πρόκειται να διασχίσουν την οδό. Όταν επιτραπεί να προχωρήσουν, να μη διακόπτουν ή παρεμποδίζουν τη διέλευση των πεζών, τυφλών ή λοιπών ΑμεΑ, που  είναι ήδη και προχωρούν στη διάβαση.

Ο οδηγός που παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου αυτού τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο διακοσίων (200,00) ευρώ.

Στο άρθρo 41 «Ειδικοί κανόνες για συνοδείες, πομπές και κίνηση αμαξιδίων Ανθρώπων με Αναπηρίες (ΑμεΑ) ή βρεφών» και στην παράγραφο 2, λέει ότι για την κίνηση αμαξιδίων Ανθρώπων με Αναπηρίες (ΑμεΑ), που προωθούνται από τους ίδιους ή τους συνοδούς τους και αμαξιδίων βρεφών, επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται τα πεζοδρόμια, οι πεζόδρομοι ή κατάλληλα ερείσματα.

Εδώ έχουμε το οξύμωρο να μας επιτρέπεται η χρήση τους, αλλά να μην είναι προσβάσιμα, όπως εξάλλου επιβάλλεται και με άλλους νόμους !

Στο Άρθρο 52 «Μέτρα ρύθμισης οδικής κυκλοφορίας», δίνεται το δικαίωμα σε Περιφερειακά συμβούλια (σε αντικατάσταση των Νομαρχιακών που γράφει ο ΚΟΚ), Δημοτικά ή Κοινοτικά συμβούλια, να καθορίζουν σε κατοικημένες περιοχές πεζόδρομους, περιοχές μόνο για την κυκλοφορία πεζών και ΑμεΑ, περιοχές ήπιας κυκλοφορίας, ποδηλατόδρομους, χώρων στάθμευσης, κ.ά, μετά από μελέτη φυσικά

Στο Άρθρo 102 «Ειδικό σήμα αναγνώρισης νέων οδηγών αυτοκινήτων οχημάτων και οδηγών Ανθρώπων  με Αναπηρίες (ΑμεΑ)», στην παρ. 2, αναφέρει ότι με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Πρόνοιας, Δημόσιας Τάξης και Μεταφορών και Επικοινωνιών δύναται να επιβάλλεται η υποχρεωτική τοποθέτηση ειδικών σημάτων αναγνώρισης, σε οποιοδήποτε μηχανοκίνητο όχημα, αν αυτό οδηγείται από Άτομο με Αναπηρίες (ΑμεΑ) ή είναι ειδικά διασκευασμένο για τη μεταφορά του. Με απόφαση των ίδιων Υπουργών καθορίζονται τα χαρακτηριστικά του σήματος, ο τρόπος τοποθέτησής του, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια αναγκαία για την εφαρμογή της διάταξης αυτής. Επισημαίνει δε ότι όποιος παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου αυτού τιμωρείται με διοικητικό πρόστιμο είκοσι (20,00) ευρώ.

Διαβάζοντας τον ΚΟΚ δε μου λύθηκαν όλες οι απορίες. Πολλές φορές βλέπω οχήματα που χρησιμοποιούν ΑμεΑ, που ξεπερνούν την ταχύτητα πεζού (π.χ, μηχανάκια τύπου «γουρούνα», ή ειδικά ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα μονοθέσια), που δεν ξέρω τι θα θεωρηθούν σε περίπτωση ατυχήματος.

Όμως το βασικό συμπέρασμά μου είναι ότι πρέπει να συμπεριφερόμαστε ως πεζοί , που όμως μας επιτρέπεται να είμαστε στο δρόμο ως χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων. Έχοντας  δει, κατά διαστήματα, ανθρώπους με αμαξίδια σε όλους τους δρόμους, ταχείας ή ήπιας κυκλοφορίας – λόγω έλλειψης προσβασιμότητας πεζοδρομίων ή έλλειψης βοηθητικών τμημάτων των οδών, ποδηλατόδρομων, κλπ, το μόνο που εύχομαι να μη μας τύχει κάτι !  Απαιτείται μεγάλη προσοχή από όλους !

 

ΚΩΔΙΚΑΣ ΟΔΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ : http://www.astynomia.gr/images/stories/DOCS/KOK_iNomoi_2012Feb.pdf

Αρθρογράφος:Κοφινάκου Βασιλική