Ο όρος προσβασιμότητα περικλείει το σύνολο αρχών και μεθόδων για την εξασφάλιση ανεμπόδιστης αυτόνομης και ανεξάρτητης διακίνησης και κυκλοφορίας, του κάθε πολίτη στο δομημένο περιβάλλον, στους ελεύθερους χώρους, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και Επικοινωνίας, για τη δημιουργία μιας κοινωνίας συνοχής, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, που αντιμετωπίζει ισότιμα τα μέλη της.

Μόλις το 1984 ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός (Γ.Ο.Κ.)επέβαλε οι είσοδοι των πολυκατοικιών και δημόσιων κτιρίων να είναι προσβάσιμοι με ράμπα κλίσης 5% από το πεζοδρόμιο ως τον ανελκυστήρα (7 ατόμων).

Δυστυχώς όμως, μέχρι σήμερα, μετά από 2 ανανεώσεις του Γ.Ο.Κ., τα χαμηλά κτίρια κατοικίας (ως 3 ορόφους) εξαιρούνται της υποχρέωσης να είναι προσβάσιμα και σχεδιασμένα για όλους.

Φυσικό αποτέλεσμα είναι να έχουμε δημιουργήσει γύρω μας πολλά εμπόδια στην αυτόνομη κίνηση των ανθρώπων με αναπηρία (και όχι μόνο) σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια συνάθροισης κοινού και σε κτίρια κατοικιών που γίνονται φυλακές, μόλις κάποιος ένοικός τους αποκτήσει κινητικές δυσκολίες.

Η λύση για να προσπαθήσουμε να κάνουμε  προσβάσιμα τα κτίρια αυτά, είναι να κατασκευάσουμε ράμπες, αναβατόρια σκάλας, ανυψωτικά και ανελκυστήρες για ΑμεΑ.

Στο παρελθόν όταν έπρεπε να τοποθετηθεί ένα αναβατόριο στον ακάλυπτο χώρο ή σε κοινόχρηστη σκάλα ενός κτιρίου (π.χ. σε είσοδο πολυκατοικίας) υπήρχαν προβλήματα με τους γείτονες ή τους συνοίκους, που σε πολλές περιπτώσεις έφερναν αντίρρηση και τελικά δεν γινόταν η εγκατάσταση, σε βάρος του ενδιαφερόμενου.

Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (Ν.Ο.Κ) 4067/9-04-12, έρχεται να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα του παρελθόντος με τα παρακάτω άρθρα.

Στο άρθρο 16 στην παράγραφο 8 επιτρέπει «μέσα στις ελάχιστες αποστάσεις Δ ή δ του υποχρεωτικού ακάλυπτου χώρου κατασκευές για την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία ή και εμποδιζόμενων ατόμων».

Στο άρθρο 17 στην παράγραφο 3γ επιτρέπει στους ακάλυπτους χώρους «μηχανικά μέσα κάλυψης υψομετρικών διαφορών για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία ή εμποδιζόμενων ατόμων», ομοίως και στην παράγραφο 7γ επαναλαμβάνει τη δυνατότητα κατασκευής μηχανικών μέσων για ΑμεΑ στους ακάλυπτους χώρους

Δυστυχώς με μεταγενέστερη εγκύκλιο του ΥΠΕΚΑ στην περίπτωση κατακόρυφου ανελκυστήρα (και μόνο σε αυτήν), μπήκε εκ νέου η προϋπόθεση της σύμφωνης γνώμης του 51% των συνοίκων !!

Στο άρθρο 27 στην παράγραφο 2 αναφέρει ότι σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια επιτρέπεται κατά παρέκκλιση

«η κατασκευή ανελκυστήρα ή άλλων μηχανικών μέσων κάλυψης υψομετρικών διαφορών και του χώρου πρόσβασης σε αυτά με απαραίτητη προϋπόθεση τη σύνταξη ή ενημέρωση της ταυτότητας κτιρίου».

Στη συνέχεια του άρθρου 27, αναγράφεται ότι «σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια κατοικίας που δεν διασφαλίζουν προσβασιμότητα σε άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα επιτρέπεται κατά παρέκκλιση κάθε ισχύουσας διάταξης κανονισμού (συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού πολυκατοικίας) κλπ, η τοποθέτηση διάταξης (ράμπας ή αναβατορίου) που θα διασφαλίζει την πρόσβαση στα άτομα αυτά, από το πεζοδρόμιο στους εσωτερικούς/εξωτερικούς κοινόχρηστους χώρους, εφόσον διαμένουν ως ιδιοκτήτες ή ένοικοι στα παραπάνω κτίρια, με απαραίτητη προϋπόθεση την εξασφάλιση της ασφάλειας των χρηστών, τη σύνταξη ή ενημέρωση της ταυτότητας κτιρίου και την κάλυψη των εξόδων της κατασκευής από τα ενδιαφερόμενα άτομα».

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι αν ξεπεράσουμε το χρηματικό εμπόδιο, που δυστυχώς είναι μεγάλο,     έχουμε πλέον το δικαίωμα να κάνουμε ένα υφιστάμενο κτίριο να είναι  προσβάσιμο για όλους (αφού αυτή η σκέψη δεν υπήρχε  και δεν  την επέβαλε ο νόμος στον αρχικό του σχεδιασμό) και αυτό θα το πετύχουμε χρησιμοποιώντας μηχανικά μέσα δηλαδή  τα αναβατόρια – ανελκυστήρες σκάλας, τα ανυψωτικά και τους ανελκυστήρες. για ΑμεΑ.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι αναβατορίων κατασκευασμένοι για κάθε τύπο σκάλας (εξωτερική, εσωτερική, ευθεία, με στροφές, κυκλική) και ικανοί να εξυπηρετήσουν άτομα με διάφορες δυσκολίες, αναπηρίες.

Συνήθως πριν την κατασκευή και την τοποθέτηση του αναβατορίου σκάλας, επιμετρείται και σχεδιάζεται η σκάλα και έτσι προτείνεται και τοποθετείται από την προμηθεύτρια εταιρεία το κατάλληλο ανυψωτικό μηχάνημα για το συγκεκριμένο χώρο και χρήστη.

Α)Οι ανελκυστήρες σκάλας με καρέκλα (αναβατόρια με καρέκλα) είναι μια επιλογή των ατόμων με πρόβλημα ανάβασης σε σκάλες (ηλικιωμένοι, ασθενείς με μειωμένη κινητικότητα,…), κινούνται πάνω σε ένα οδηγό διαδρομής (ράγα, σωλήνα, κλπ) παράλληλα με τη σκάλα και σταθμεύουν στην αρχή και στο τέλος αυτής.

Τοποθετούνται εύκολα στη σκάλα, λειτουργούν με μπαταρίες που φορτίζονται στις θέσεις στάθμευσης και όταν δε λειτουργούν καλό είναι να μην περιορίζουν το ωφέλιμο πλάτος της.

Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν συνήθως σε περίπτωση που η σκάλα έχει πολύ μεγάλη κλίση (περίπου πάνω από 60^ο) ή πολύ μικρό πλάτος (π.χ, μικρότερο από 80 εκατοστά).

Υπάρχουν διάφοροι τύποι αναβατορίων σκάλας με καρέκλα ανάλογα με το αν θα τοποθετηθούν σε εξωτερικό χώρο  ή σε εσωτερικό χώρο, σε ευθεία σκάλα, σε σκάλα με γωνίες (90^ο ) ή σε κυκλική.

Β)Οι ανελκυστήρες σκάλας με πλατφόρμα (αναβατόρια με πλατφόρμα) εξυπηρετούν άτομα που χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο για την μετακίνησή τους και τοποθετούνται τόσο σε εξωτερικές όσο και εσωτερικές σκάλες.

 

Για σκάλες με πολύ μεγάλη κλίση είναι δύσκολο να βρεθεί το κατάλληλο μοντέλο που να είναι δυνατή η τοποθέτησή του. Ακόμη το πλάτος  της σκάλας πρέπει να είναι μεγαλύτερο του 1 μέτρου (συνήθως). Κινούνται παράλληλα με τη  σκάλα .και χρησιμοποιούνται τόσο σε ευθείες σκάλες όσο και σε σκάλες με στροφή.

Το «Σχεδιάζοντας για όλους» για τα δημόσια κτίρια και τα κτίρια συνάθροισης κοινού μας προδιαγράφει ελάχιστες διαστάσεις πλατφόρμας 0.90×1.20μ. και ανυψωτική ικανότης 250Kg.Ακόμη ορίζει ότι όταν δεν υπάρχει εναλλακτική πρόσβαση με σκάλα, τότε πρέπει να μεταφέρει και δεύτερο άτομο (συνοδό) και η πλατφόρμα να έχει διαστάσεις 0.90×1.40μ,με ελάχιστη ανυψωτική ικανότητα τα 350Kg.

 

Στα ιδιωτικά κτίρια κατοικίας όμως, λόγω έλλειψης χώρου, χρησιμοποιούνται και αναβατόρια με μικρότερες διαστάσεις πλατφόρμας (π.χ 0,80μ * 1,00μ), βέβαια πάντα με την προϋπόθεση ότι καλύπτουν της ανάγκες του χρήστη.

Επιπλέον θα πρέπει στην αρχή και το τέλος της διαδρομής να υπάρχει ο κατάλληλος χώρος για είναι δυνατή η επιβίβαση και αποβίβαση του χρήστη, που οι διαστάσεις του χώρου αυτού να είναι κατάλληλες, ανάλογα με τη διαρρύθμιση του. Αν απαιτείται ελιγμός του αμαξιδίου, οι ελάχιστες διαστάσεις του χώρου πρέπει να είναι 1,50μ * 1,50μ.

Συνήθως στις θέσεις στάθμευσης  αναδιπλώνεται η πλατφόρμα και έτσι δεν καλύπτεται  πολύς χώρος από τη σκάλα ώστε να μην εμποδίζονται οι υπόλοιποι που χρησιμοποιούν τη σκάλα.

Η στήριξη των αναβατορίων σκάλας γίνεται είτε στον παράπλευρο τοίχο, είτε στα σκαλοπάτια, κρίνεται η κατάλληλη λύση σε κάθε περίπτωση.

Γ) Για να καλύψουμε μικρές υψομετρικές διαφορές (μέχρι 1,20μ),  στον περιβάλλοντα ή σε εσωτερικό χώρο ενός κτιρίου, χρησιμοποιούμε ανυψωτικές πλατφόρμες με κατακόρυφη κίνηση (κατακόρυφα αναβατόρια).

Σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ισχύουν τα αναβατόρια με πλατφόρμα, είτε κινούνται παράλληλα στη σκάλα είτε κατακόρυφα πρέπει να διαθέτουν κινητή μπάρα ασφαλείας, που θα προστατεύει τον χρήστη κατά την διάρκεια της κίνησης του αναβατορίου, επίσης πτερύγια (μικρές ράμπες) προσαρμοσμένα στην πλατφόρμα, που θα διευκολύνουν την πρόσβαση σε αυτή, θα προστατεύουν τα πόδια του αναβάτη και θα εμποδίζουν κατά την κίνηση του αναβατορίου το αμαξίδιο να κινηθεί, αν και ο αναβάτης πρέπει να έχει βάλει φρένο κατά τη διάρκεια της μετακίνησης. Όταν οι μπάρες είναι σηκωμένες και τα πτερύγια κατεβασμένα το αναβατόριο δεν μπορεί να κινηθεί.

Ακόμη σίγουρο είναι ότι τα κατακόρυφα αναβατόρια δεν πρέπει να  είναι τύπου «για εμπορεύματα» αλλά κατάλληλα για ανθρώπους με όλα τα  απαραίτητα μέτρα  ασφάλειας, για την αποφυγή ατυχημάτων.

Δ)Οι κατακόρυφοι ανελκυστήρες για ΑμεΑ καλύπτουν μεγάλες υψομετρικές διαφορές,  ενός αλλά και παραπάνω ορόφων, συνήθως όταν δεν υπάρχει φρεάτιο για ανελκυστήρα στο κτίριο. Συνήθως τοποθετούνται εξωτερικά στον ακάλυπτο χώρο του κτιρίου και πρέπει για την ασφάλεια του χρήστη να έχουν κλωβό ασφάλειας ή καμπίνα (μεταλλική ή γυάλινη).

Σύμφωνα με το νόμο για τα ανυψωτικά, πρέπει να ακολουθούν τις προδιαγραφές ασφαλείας που ισχύουν για τους συνήθεις ανελκυστήρες και να έχουν άδεια λειτουργίας. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του 51% των συνοίκων.

Όλα τα αναβατόρια εξωτερικού χώρου θα πρέπει να είναι κατάλληλα κατασκευασμένα ώστε να αντέχουν ήλιο, βροχή και χιόνι.

Την επιλογή των αναβατορίων σε δημόσια ή ιδιωτικά κτίρια με χρήση κοινού συνήθως την κάνουν μηχανικοί, που ελπίζουμε να είναι ενήμεροι για τις προδιαγραφές που πρέπει να ακολουθήσουν, όμως για ιδιωτικά κτίρια κατοικιών, καλείται ο ιδιοκτήτης – αγοραστής να επιλέξει.

Σίγουρα στην εγκατάσταση ενός αναβατορίου για ιδιωτική χρήση μας οδηγεί μια προσωπική ανάγκη, όμως προσοχή, ο λόγος που θα επιλέξουμε τελικά ένα αναβατόριο δεν πρέπει να είναι μόνο η τιμή, που φυσικά παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και άλλους παράγοντες.

Θα πρέπει να ενημερωθούμε από τον προμηθευτή – εγκαταστάτη για τα διάφορα μοντέλα που υπάρχουν και να επιλέξουμε αυτό που είναι κατάλληλο για την περίπτωσή μας, να ρωτήσουμε για την ασφάλεια που μας παρέχει το μηχάνημα, αν έχει απλή λειτουργία, αν διαθέτει τηλεχειρισμό και ειδοποίηση σε περίπτωση ανάγκης.

Μεγάλο ρόλο παίζει η ομαλή και αθόρυβη κίνηση του αναβατορίου, η  εξοικονόμηση χώρου (δυνατότητα αναδίπλωσης) , η στάθμευση εκτός κλίμακας, η αισθητική του, η ανυψωτική ικανότητα (ωφέλιμο βάρος). Ακόμη οι απαιτήσεις συντήρησης του και φυσικά αν καλύπτεται αυτή από την προμηθεύτρια εταιρεία.

Πριν την τοποθέτησή του αναβατορίου πρέπει να ξέρουμε αν θα χρειαστούν να γίνουν  μετατροπές στο κτίριο (αν φυσικά απαιτούνται).

Το κόστος για την προμήθεια και τοποθέτηση ενός αναβατορίου αρχίζει από τις 3.000 € περίπου, για την πιο απλή κατασκευή και φτάνει ως τις 20.000 € για κτίρια 2-3 ορόφων, δηλαδή είναι πολύ μεγάλο για έναν άνθρωπο, που έχει να αντιμετωπίσει και τόσα άλλα έξοδα λόγω της κατάστασής του, γι αυτό θα έπρεπε η κατασκευή του να χρηματοδοτείται από τον ασφαλιστικό φορέα του ενδιαφερόμενου είτε με επιδότηση είτε με δανειοδότησή του με μηδενικό επιτόκιο και μεγάλο διάστημα αποπληρωμής.

Μην ξεχνάμε ότι η διευκόλυνση ενός πολίτη στην ανεξάρτητη και αυτόνομη μετακίνησή του, τον  βοηθάει ώστε  να γίνει – είναι ενεργό μέλος της κοινωνίας μας!

Της Βασιλικής Κοφινάκου   Συντ/χου Μηχανολόγου Μηχανικού

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ    http://www.minenv.gr/,  Ο∆ΗΓΙΑ 42/ 17-5-2006 της Ε.Ε,  σχετικά µε τα μηχανήματα και την τροποποίηση της οδηγίας 95/16/EK (αναδιατύπωση)