ΥΙΟΘΕΣΙΑ- ΑΝΑΔΟΧΗ & Σκλήρυνση κατά Πλάκας

ΥΙΟΘΕΣΙΑ- ΑΝΑΔΟΧΗ

Μια εικόνα όπως η παραπάνω δημιουργεί ποικίλα συναισθήματα και σκέψεις σε όποιον την κοιτά. Κάποιος συγκινείται, άλλος θαυμάζει, άλλος απορεί, άλλος ζηλεύει, άλλος λυπάται, άλλος ελπίζει…Kι αυτόματα  το συναίσθημα γίνεται σκέψη: «Πώς να το έπαθε;», «Λες να είχε παιδιά πριν μείνει ανάπηρος ή να τα απέκτησε μετά;», «Πώς να είναι οι οικογενειακές τους σχέσεις;», «Κρίμα τα παιδιά να έχουν ανάπηρο πατέρα! Πως θα μεγαλώσουν τα παιδιά με έναν ανάπηρο γονιό!», «Πόσο ευτυχισμένοι είναι, κι εμείς δεν μπορούμε….»

Δεν ξέρω πόσοι θα αναρωτηθούν εάν τα παιδιά είναι συγγενείς του. Όσοι το κάνουν η σκέψη τους θα προχωρήσει και παρακάτω: «Μάλλον θείος τους θα είναι, δεν νομίζω ανάπηρος άνθρωπος να έκανε παιδιά». Αναρωτιέμαι εάν κανείς θα σκεφτεί ότι μπορεί τα παιδιά να είναι θετά ή ανάδοχα.

Η κοινή λογική λέει ότι μάλλον ελάχιστοι θα το σκεφτούν. Η υιοθεσία και η αναδοχή είναι πολύ δύσκολο να γίνει στην Ελλάδα. Πόσο μάλλον για κάποιον άνθρωπο με αναπηρία. Είναι όμως έτσι; Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε τους δυο θεσμούς παιδικής προστασίας: την υιοθεσία και την αναδοχή και  θα παρατεθούν σκέψεις, προβληματισμοί και καθοδήγηση σε ενδιαφερόμενους που πάσχουν από Σκλήρυνση κατά Πλάκας(ΣκΠ).

ΥΙΟΘΕΣΙΑ

Ας εξετάσουμε αρχικά την  υιοθεσία, που είναι μια νομικά κατοχυρωμένη μορφή παιδικής προστασίας που στοχεύει στην εξασφάλιση του συμφέροντος του ανηλίκου προσφέροντας  του τα οφέλη της οικογενειακής θαλπωρής  που οι βιολογικοί  του γονείς για κάποιους λόγους αδυνατούν να του προσφέρουν.  Η υιοθεσία ρυθμίζεται από το Νόμο 2447/1996. ‘Όσον αφορά το  θετό παιδί απολαμβάνει όλα τα νόμιμα δικαιώματα του φυσικού παιδιού, ενώ η θετή οικογένεια φέρει την υποχρέωση να το μεγαλώσει ως φυσικό της παιδί. Το παιδί  φέρει το επίθετο των θετών γονιών του ή γονέα  (σε περίπτωση που η υιοθεσία γίνει από άγαμο άτομο που πληροί τις προϋποθέσεις όπως ορίζονται από το Νόμο) και είναι πράξη αμετάκλητη(εκτός σπανίων περιπτώσεων).

Η υιοθεσία στην Ελλάδα πραγματοποιείται με τρεις τρόπους:

1. Μέσω του Κέντρου Προστασίας Παιδιού «Η Μητέρα»

(Λ. Δημοκρατίας  65, Ίλιον-2132015787). Ως παραρτήματα του συγκεκριμένου Κέντρου είναι: η Παιδόπολη «Άγιος Ανδρέας» Αλίμου, το Υ/ΠΕ Αναρρωτήριο Πεντέλης Μονάδα Κοινωνικής Φροντίδας παιδιού (πρώην ΠΙΚΠΑ,) και το Δημοτικό  Βρεφοκομείο  Θεσσαλονίκης « Άγιος Στυλιανός».  Σημειώνεται ότι στα παραπάνω κέντρα ο αριθμός των υγιών βρεφών που τοποθετούνται μειώνεται συνεχώς. Εν αντιθέσει με την αύξηση στην τοποθέτηση των ανάπηρων παιδιών. Αυτό, εκτός από την μακρόχρονη παραμονή των παιδιών στα κέντρα που δημιουργεί το φαινόμενο της ιδρυματοποίησης  επιφέρει και την μακροχρόνια αναμονή για τους ενδιαφερόμενους που επιθυμούν αποκλειστικά «υγιές» παιδί.

1. Διακρατική- όπου οι ενδιαφερόμενοι καταθέτουν την αίτηση τους στις αρμόδιες Δ/νσεις Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας της περιοχής διαμονής τους, δηλώνοντας την επιθυμία για την χώρα προέλευσης του παιδιού. Η διεκπεραίωση της υιοθεσίας γίνεται μέσω της Κεντρικής Αρχής Διακρατικών Υιοθεσιών(ΚΑΔΥ)-Υπουργείο Εργασίας.
2. Ιδιωτική- όπου οι φυσικοί γονείς τοποθετούν το παιδί τους σε ζευγάρι της επιλογής τους εφόσον όμως υπογράψουν την συναινετική πράξη ενώπιον συμβολαιογράφου και την προσκομίσουν στην Δ/νση Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Περιφερειακής Ενότητας της περιοχής διαμονής τους. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να αποφεύγεται οποιαδήποτε οικονομική συναλλαγή για να μην χαρακτηρίζεται ως παράνομη υιοθεσία. Άλλωστε τα παιδιά δεν είναι προϊόν αγοροπωλησίας.

Οι προϋποθέσεις για την υιοθεσία είναι:

– η ηλικία( η διαφορά με το υιοθετούμενο παιδί να είναι από 18 έως 50 έτη),

– η οικονομική κατάσταση που θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες διαβίωσης του παιδιού,

– η σωματική και ψυχική υγεία των θετών γονέων να είναι κατάλληλη.

Σημαντικό είναι ο ενδιαφερόμενος να διαθέτει το απαιτούμενο ήθος για την ομαλή και υγιή ανάπτυξη του παιδιού. Θα πρέπει να διαφαίνεται ότι η υιοθεσία είναι προς το συμφέρον του ανήλικου. Η Νομοθεσία δεν προσδιορίζει αναλυτικά και συγκεκριμένα τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν ‘το συμφέρον του ανήλικου/υιοθετημένου’. Αυτό ανήκει στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου που κρίνει την αίτηση με βάση τα στοιχεία που περιγράφονται και ισχύουν μέσω της  κοινωνικής έρευνας.

Με μια πρόταση, η κάθε αίτηση κρίνεται κατά περίπτωση.

ΑΝΑΔΟΧΗ

Εν συνεχεία θα εξετάσουμε το θεσμό της αναδοχής. Η βασική διαφορά με την υιοθεσία είναι ότι στην αναδοχή το παιδί κρατά τη δική του ταυτότητα και εξακολουθεί να είναι νόμιμο παιδί των φυσικών του γονιών παρόλο που μπορεί να μεγαλώνει με την ανάδοχη οικογένεια του. Η αναδοχή ορίζεται ως «ένας κοινωνικός θεσμός προστασίας παιδιών, ηλικίας 0-18, που οι φυσικοί γονείς τους αδυνατούν να το φροντίσουν και αναλαμβάνει ένα ανάδοχο άτομο ή μια ανάδοχη οικογένεια να το φροντίσει μέχρις ότου η φυσική του οικογένεια μπορέσει να αναλάβει ξανά το ρόλο της». Η εφαρμογή του θεσμού στην Ελλάδα ρυθμίζεται από το Νόμο 2447/1996 και το Προεδρικό Διάταγμα 86/2009.

Μιας και κάθε παιδί που χρήζει αναδοχής φροντίδας έχει διαφορετικές ανάγκες, καθώς και κάθε ανάδοχος δύναται να προσφέρει διαφορετικής διάρκειας φροντίδα, υπάρχουν τα εξής είδη αναδοχής:

1. Φιλοξενία: διαρκεί λίγες ημέρες για να αποσυμφορήσει την βιολογική οικογένεια από τη συνεχή φροντίδα των παιδιών της
2. Συγγενική: αφορά στην ανάδοχη φιλοξενία παιδιού από μέλος ή μέλη του ευρύτερου συγγενικού του περιβάλλοντος
3. Επείγουσα/Ημερήσια: σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης
4. Βραχυπρόθεσμη: διαρκεί από λίγες εβδομάδες έως λίγους μήνες
5. Μεσοπρόθεσμη: διαρκεί από 1-2 χρόνια ενόψει οικογενειακής κρίσης και με προοπτική επιστροφής του παιδιού στη φυσική οικογένεια
6. Μακροπρόθεσμη: διαρκεί  πολλά χρόνια , χαρακτηρίζεται από  μονιμότητα και πολλές φορές καταλήγει σε υιοθεσία.

Αρμόδιοι φορείς για την αναδοχή είναι τα Κέντρα Προστασίας Παιδιού καθώς και οι κατά τόπους Δ /νσεις Κοινωνικής Αλληλεγγύης των Περιφερειακών Ενοτήτων. Για την αναδοχή οι ενδιαφερόμενοι απαιτείται να καταθέσουν τα ίδια δικαιολογητικά που απαιτεί και η υιοθεσία και φυσικά να συνεργαστούν με τον υπεύθυνο Κοινωνικό Λειτουργό της Υπηρεσίας που απευθύνθηκαν ο οποίος θα αξιολογήσει την προσωπικότητα, τη σχέση του ζευγαριού, το ήθος, τις γονεϊκές ιδιότητες τους και θα τους  κατευθύνει καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεργασίας τους.

 

ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ ΚΑΙ ΥΙΟΘΕΣΙΑ-ΑΝΑΔΟΧΗ

Μιας και η σκλήρυνση «χτυπά» το άτομο στην πιο παραγωγική του ηλικία, τότε που ετοιμάζεται να δημιουργήσει την οικογένεια του, είναι πολύ πιθανό να συναντήσει δυσκολίες για την απόκτηση φυσικού παιδιού. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει το ερώτημα στους  πάσχοντες από σκλήρυνση: «άραγε μπορώ να γίνω θετός ή ανάδοχος γονιός;»

Είναι γνωστό πια, ότι η πάθηση ανάλογα με την μορφή της μπορεί να εξελιχθεί σε αναπηρία κυρίως κινητική. Αυτό που νομίζω ότι είναι σημαντικό είναι να αξιολογήσει ο καθένας την δύναμή του, τις αντοχές του, τις πηγές στήριξης του, έχοντας στο μυαλό του ότι τόσο η υιοθεσία όσο και η αναδοχή ως βασικό άξονα έχουν πρώτα απ’ όλα, το συμφέρον του ανήλικου.

Το να είσαι γονιός σημαίνει να μπορείς να αγαπάς και να μεγαλώνεις ένα παιδί με ασφάλεια (σωματική, ψυχική και συναισθηματική). Αυτό δεν αποκλείει τους ανθρώπους με κάποιας μορφής αναπηρία που πιθανά να έχουν κάποια επιπλέον δυσκολία να μεγαλώσουν ένα παιδί. Άλλωστε,  συχνά μπορεί να συναντήσουμε αρτιμελείς που κάθε άλλο παρά νοιάζονται για την ασφαλή ανάπτυξη του παιδιού τους. Καθώς και αρτιμελείς που ενώ δημιούργησαν οικογένεια η αρτιμέλεια τους κλονίστηκε. Θα πρέπει να γίνει πια συνείδηση ότι τα άτομα με αναπηρία δεν παύουν να είναι ενεργοί πολίτες με δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Το να έχεις κάποιας μορφής αναπηρία ή δυσκολία, δεν σε αποκλείει από το να είσαι ένας ικανός, τρυφερός και δοτικός γονιός. Όλοι οι γονείς αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις και μοιράζονται τις ίδιες αγωνίες στην ανατροφή του παιδιού τους.

Ένας γονιός με αναπηρία καλείται να επιλύσει και πρακτικά ίσως θέματα(προβλήματα της καθημερινότητας) όπως την μεταφορά του παιδιού στο σχολείο, το άλλαγμά του, το τάϊσμά του και ανάλογα με την αναπηρία κι άλλα θέματα. Σε κάποιες περιπτώσεις, ένα επιπλέον θέμα που καλείται να αντιμετωπίσει είναι η αμφισβήτηση της κοινωνίας ως προς τις γονεϊκές ικανότητες του. Έχει άραγε κανείς αναρωτηθεί ότι τόσο ένα αρτιμελές και πιθανά πολύ περισσότερο ένα ανάπηρο παιδί μπορεί να αποκτήσει θετικά πρότυπα μεγαλώνοντας με ανάπηρο γονιό;

Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει όποιος ενδιαφέρεται να γίνει θετός ή ανάδοχος γονιός, είναι να επικοινωνήσει με τα προαναφερθέντα κέντρα και Υπηρεσίες για να συνεργαστεί με τον αρμόδιο Κοινωνικό Λειτουργό. Μόνο έτσι θα εκτιμήσει ο ίδιος  εάν μπορεί να ανταπεξέλθει στο  γονεϊκό  ρόλο του και ο Λειτουργός θα αξιολογήσει –πιθανά και σε συνεργασία με το γιατρό του ατόμου καθώς και το ευρύτερο οικογενειακό του περιβάλλον-κατά πόσον η συγκεκριμένη αναπηρία αποτελεί εμπόδιο για την ασφαλή ανατροφή του ανήλικου. Η κάθε αίτηση είναι διαφορετική και εξετάζεται κατά περίπτωση.

Τελειώνοντας, θα αναφερθεί μια περίπτωση υιοθεσίας από ένα ζευγάρι όπου η σύζυγος  πάσχει από ΣκΠ. Αντιμετώπισαν κάποιες δυσκολίες ως προς τα διαδικαστικά θέματα όμως τα κατάφεραν ξεπερνώντας ακόμα και την παραμικρή αμφιβολία που κάθε γυναίκα μπορεί να έχει ως προς τις γονεϊκές της ικανότητες. Το υποστηρικτικό περιβάλλον βοηθά  στην καθημερινή φροντίδα του παιδιού  χωρίς όμως η μητέρα να χάνει στιγμή τον ρόλο της. Το παιδί γνωρίζει για την υιοθεσία του . Η μητέρα, συμμετέχει σε όλες τις δραστηριότητες του παιδιού μιας και το παιδί την θέλει δίπλα του.  Αυτό αποδεικνύει ότι η αναπηρία δεν αποτελεί εμπόδιο στην   ανατροφή ενός παιδιού με γνήσια και αυθεντική αγάπη.

δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό του συλλόγου ΣΚΠ κ στην ομάδα γυναίκες με αναπηρία

Δήμητρα Γκασούκα

Ba Hons ISWS– MSc Disability Management in Work and Rehabilitation–ΑΣΠΑΙΤΕ

Κοινωνική Λειτουργός στη Δ/νση Κοινωνικής Μέριμνας Ηρακλείου- Περιφέρεια Κρήτης-πρώην εξωτερική συνεργάτης του ΑΤΕΙ Κρήτης- Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας